μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 7ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε, εκτός από την κανονική, και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές, καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί, είτε σαν κατακτητές, είτε σαν μετανάστες, και, φυσικά, άφησαν τα σημάδια τους. 

ταβλάκι: μικρό ξύλινο ράφι γύρω από το τζάκι τζιγέρι: το συκώτι τουλούμι: ο ασκός τριβές: τα αγριόχορτα που ξεράθηκαν στο χωράφι τσακουμάκι: ο αναπτήρας τσερατσίνα: η χαρουπιά τσιφίδα: το πολύ μεγάλο κοφίνι τσουράπια: οι κάλτσες φιάλα: η νεροκολοκύθα χόντρος: ο τραχανάς 

                   συνέχεια...

μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 6ο)

 Στην περιοχή μας υπήρχε, εκτός από την κανονική, και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές, καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί, είτε σαν κατακτητές, είτε σαν μετανάστες, κατά τους τελευταίους αιώνες και, φυσικά, άφησαν τα σημάδια τους.

πύργια: το χωνί                   ρέγγα: είδος αράχνης

σαμιαμίδι: το μολυντήρι            ρουπάκι: είδος βελανιδιάς

σιαπάνω: η Αθήνα                 σκαρίκια: τα συγχαρητήρια

σκαλούνι: το σκαλοπάτι            σκοπάιδες: αποξηραμένα σύκα

σογιάς: αναδιπλωνόμενο μαχαίρι   σούρος: το πώμα μπουκαλιού

                               συνέχεια...

μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 5ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε, εκτός από την κανονική, και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές, καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής.

μπουκακάς: ο βάτραχος

Νιάπολη: η Νεάπολη, παραθαλάσσια κωμόπολη 

ξεμαδερώνω: χαλάω, καταστρέφω, αχρηστεύω μια κατασκευή 

πανωγόμι: μικρό σακκί που ετοποθετείτο στα σαμάρι φορτωμένου ζώου

Πεντάνοσα: η Παντάνασσα, το χωριό, παραφθορά

πίστομα: γύρισμα δοχείου ανάποδα, ώστε το στόμιο να βρεθεί από κάτω
                  συνέχεια...

μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 4ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε, εκτός από την κανονική, και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές, καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί, και, φυσικά, άφησαν τα σημάδια τους.

λάφτω: τρώω βιαστικά

ματέρες: τα χλωρά κρεμμύδια, πριν κάνουν “κεφάλι”

Μονοβάσια: η Μονεμβασία, η πόλη

μπεζερίζω: καταφέρνω με μεγάλο κόπο, ίσα-ίσα

                 συνέχεια...

μικρό τοπικό λεξικο ΝΑ Λακωνίας (μέρος 3ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε, εκτός από την κανονική, και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές, καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής.

Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί κατά καιρούς και φυσικά άφησαν τα σημάδια τους και στη γλώσσα.

κατελάος: η ακρίδα   

κεφαλάς: ο νεαρός βάτραχος 

κατσικαντάνης: ο λαγός   

κοπελίτσες: τα κυκλάμινα   

κουφά: τα ποντίκια   

                                                     

                                       συνέχεια...

μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 2ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε εκτός από την κανονική και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις που ήταν βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί, είτε σαν κατακτητές, είτε σαν μετανάστες, κατά τους τελευταίους αιώνες και, φυσικά, άφησαν τα σημάδια τους. Μικρό τοπικό λεξικό, λοιπόν, της περιοχής, αυτής της αγαπημένης γωνιάς της μάνας ΝΑ Λακωνίας. 

βορός: ο σταύλος για τις αγελάδες

γιαγκούληδες: παιδικό παιχνίδι παρόμοιο με κλέφτες κι αστυνόμους

διπλάρα: η προβατίνα που γεννούσε δύο αρνιά κάθε χρόνο

ζαλώνομαι: φορτώνομαι πράγματα στην πλάτη

                                       συνέχεια...

                             

μικρό τοπικό λεξικό ΝΑ Λακωνίας (μέρος 1ο)

Στην περιοχή μας υπήρχε εκτός από την κανονική και μια τοπική γλώσσα, ένα λεξιλόγιο με λέξεις που ήταν βασικά Ελληνικές με παραφθορά, αλλά και ξένες, επίσης με παραφθορά, Τούρκικες, Αλβανικές, Σλάβικες, Ιταλικές καθώς και από χώρες της Βόρειας Αφρικής. Διότι πολλοί οι ξένοι λαοί που πέρασαν από εκεί, είτε σαν κατακτητές, είτε σαν μετανάστες, κατά τους τελευταίους αιώνες και φυσικά άφησαν τα σημάδια τους. Μικρό τοπικό λεξικό, λοιπόν, της περιοχής, αυτής της αγαπημένης γωνιάς της μάνας ΝΑ Λακωνίας.

αγκωνάρι: μεγάλο κομμάτι από καρβέλι ψωμιού

αναβοή: η δυσάρεστη έκπληξη, το σοκ

ασκουφούτης: ο πολύ μεγάλος βάτραχος

βαγιούλι: η πετσέτα της κουζίνας για το φαγητό

συνέχεια...

οι τοπικές εκφράσεις

ο σκατογένης, που, μάλλον συμβόλιζε τον σατανά, ήταν ένα παλούκι, μικρό κομμάτι ξερού κλαδιού, που το καρφώναμε με πέτρα στο χώμα, στο μέρος που χάσαμε κάποιο αντικείμενο και μετά αρχίζαμε να ψάχνουμε γύρω-γύρω προειδοποιώντας τον και απειλώντας τον συνέχεια: “σκατογένη θα σε μπήξω”, πράγμα που κάναμε κιόλας, χτυπώντας τον με την πέτρα, μέχρι να καταφέρουμε να βρούμε αυτό που είχαμε χάσει, όχι βέβαια γιατί μας βοήθησε ο σκατογένης, αλλά γιατί ψάξαμε με τις ώρες, θεωρώ ότι επρόκειτο για καραμπινάτο παγανιστικό κατάλοιπο

συνέχεια...

πορεία προς το Δημοτικό σχολείο

Εγερτήριο νωρίς το πρωί, μόλις άρχιζε να ξημερώνει, εννοείται δεν χρειαζόταν ξυπνητήρι διότι τα κοκόρια λαλούσαν ασταμάτητα. Πρώτη-πρώτη σηκωνόταν η μάνα, να ανάψει τη φωτιά στο “φώκο” γιατί συνήθως έκανε κρύο, και μας φώναζε “σηκώτε, ξημέρωσε, σηκώτε”. Ευτυχώς έφευγε μετά, για να πάει να αρμέξει τις γίδες στην καμάρα, να μας φτιάξει γάλα να φάμε, και βρίσκαμε ευκαιρία να χουζουρέψουμε ξανά... 

συνέχεια...

ο μπάρμπα-Γιάννης ο Καμπανιέρος

Δεν γνωρίζω γιατί του κολλήσανε το παρατσούκλι “Καμπανιέρος”. Ίσως του άρεσε, όταν ήταν παιδί, να “βαράει” την καμπάνα της εκκλησίας του χωριού, που ήταν δίπλα στην εκκλησία ψηλά στο καμπαναριό, υπήρχε μακρύ σχοινί για να την τραβάς, ή του είχε ανατεθεί ο ρόλος του κωδωνοκρούστη από τον παπά, έπρεπε να γνωρίζεις πότε, πόσες φορές και πώς θα χτυπήσεις την καμπάνα, ίσως...

συνέχεια...

ο Άγιος Τσαμπλακάς

Δεν ήξερα, τότε, τί στο καλό ήταν ο γκόμενος, αλλά από την έκφραση της γιαγιάς και τον τόνο της φωνής της, κατάλαβα ότι κάτι κακό ήτανε, κάτι άτιμο σχεδίαζε η παπαδιά, την οποία και ήδη είχα αρχίσει να αντιπαθώ, αφού έλεγε και ψέμματα, που ήταν και παπαδιά, έκανα πάντως ότι κατάλαβα, για να συνεχίσει η γιαγιά...

συνέχεια...

τα γεωργικά εργαλεία (κόψιμο)

Το βατοκόπι ήταν σιδερένιο, μήκους γύρω στους 40 πόντους, στη μια του άκρη είχε καμπύλο τμήμα μεταβλητού πλάτους μέχρι 5 πόντους, με πολύ κοφτερή τη μέσα πλευρά, και στην άλλη άκρη κυλινδρικό χερούλι, πάχους γύρω στους 4 και μήκους γύρω στους 8 πόντους. Κατά τη χρήση του ο αγρότης κρατούσε το βατοκόπι από το χερούλι με το δεξί του χέρι...

συνέχεια...

τα γεωργικά εργαλεία (αλώνισμα)

Η πίσαρη ήταν αυτοσχέδια κατασκευή του γεωργού. Αποτελείτο από έναν άγριο αγκαθωτό θάμνο, τη “στριγκλαφάνα”, αρχικά ημισφαιρικού σχήματος ακτίνας 40 πόντων, περίπου, που είχε ξεριζωθεί και είχε πλακωθεί με κατάλληλη επίπεδη πέτρα για αρκετές μέρες, ώστε να “πλακουτσιάσει” σαν σκούπα, δεμένη με σύρμα ή σχοινί στο άκρο λεπτού στυλιαρού μήκους πάνω από ένα μέτρο. Κάθε νοικοκύρης είχε μία πίσαρη που τη φύλαγε... 

συνέχεια...

τα γεωργικά εργαλεία (όργωμα)

Θεωρώ ότι το όργωμα ήταν η πιο δύσκολη αγροτική εργασία, ο ζευγολάτης κουραζόταν πάρα πολύ, ιδιαίτερα αν το έδαφος ήταν πετρώδες και “βαρύ” από τις βροχές. Για να πω, όμως, και “του ζευγαριού το δίκιο” ήταν πολύ περισσότερο κουραστική για τα ζώα που συναποτελούσαν το ζευγάρι...

συνέχεια...